Przemoc rówieśnicza – słowna, fizyczna, psychiczna, relacyjna czy cyberprzemoc – to problem, który dotyka coraz większej liczby dzieci i młodzieży. Choć jest temat trudny i często ukrywany, statystyki nie pozostawiają złudzeń: dzieci i nastolatki w Polsce doświadczają przemocy od rówieśników na szeroką skalę.
Tydzień Przeciwdziałania Przemocy Rówieśniczej w 2025 roku staje się jeszcze bardziej potrzebny – nie tylko jako akcja edukacyjna, ale jako impuls do zmiany społecznej, inicjatyw lokalnych i wzmocnienia wsparcia instytucjonalnego.
Statystyki: jak często i w jakich formach
Poniżej kluczowe dane pokazujące, jak duże jest zjawisko przemocy rówieśniczej i cyberprzemocy wśród młodzieży w Polsce:
| Obszar / forma przemocy | Odsetek / liczba | Źródło |
| Całościowa przemoc rówieśnicza | 66% nastolatków (11-17 lat) doświadczyło przynajmniej jednej z pięciu form przemocy rówieśniczej | „Skala i uwarunkowania przemocy rówieśniczej – Diagnoza przemocy wobec dzieci w Polsce 2023” testdzieckokrzywdzone.fdds.pl |
| Przemoc fizyczna | 48% | to samo badanie testdzieckokrzywdzone.fdds.pl |
| Przemoc psychiczna | 44% | to samo badanie testdzieckokrzywdzone.fdds.pl |
| Znęcanie się / bullying przewlekły | ≈ 18% doświadczyło znęcania się; podobnie ok. 17% napaści zbiorowej | to samo badanie testdzieckokrzywdzone.fdds.pl |
| Cyberprzemoc – sieć / hejt | W badaniu rządowym: 37% ankietowanych uczniów doświadczyło hejtu (wulgarne słowa), 24% – poniżenia, 13% – rozsyłania prywatnych treści. Gov.pl | |
| Świadomość zagrożeń online | 97% młodzieży zauważa szkodliwe zjawiska w internecie. 84% jako najbardziej szkodliwy uważa hejt; stalking – 77%, publikowanie treści bez zgody – 74%. CEO Magazyn+1 | |
| Szkole ponadpodstawowe – bullying | 62% uczniów doświadcza bullyingu czasem; 4% – codziennie. Świadkami byli 60-61% uczniów. Portal Oświatowy+1 | |
| Specyficzny przypadek – Pila | Wśród ponad 230 uczniów szkół średnich: blisko 50-52% (różne badania) deklaruje, że doświadcza przemocy rówieśniczej; ponad 70-76% – że byli świadkami. Asta24 Piła+1 |
Dodatkowo:
- W badaniu „Krzywdzenie dzieci” ok. 7% nastolatków podjęło próbę samobójczą; 16% nastolatków przyznaje się do okaleczania się. ePedagogika
- Uczniowie mniej chętnie zgłaszają cyberprzemoc instytucjom – w jednym badaniu 82% powiedziało, że zgłosiłoby problem rodzicom, tylko 13% zwróciłoby się do nauczycieli / psychologów / pedagogów. Gov.pl
Co mówią te liczby – interpretacje i konsekwencje
- Skala jest duża i rośnie: fakt, że 2/3 nastolatków doświadcza przynajmniej jednej formy przemocy rówieśniczej oznacza, że to nie jest problem marginesu – dotyka większości młodzieży.
- Różnorodność form: przemoc nie ogranicza się do fizycznych przejawów. Przemoc psychiczna, relacyjna (np. wykluczanie, plotki) i cyberprzemoc to często te, które ranią najgłębiej, a trudniej je zauważyć i interweniować.
- Koncentracja – niektóre grupy cierpią bardziej: w badaniu ostrołęckim (szkoły podstawowe) 14% uczniów doświadczyło ≥ 10 epizodów cyberprzemocy – te osoby odpowiadają za ponad 40% wszystkich zgłoszonych sytuacji. Wydział Pedagogiczny UW To pokazuje, że problem często dotyczy nie tyle „pojedynczego epizodu”, ale powtarzającej się przemocy dla pewnej grupy.
- Trudności w zgłaszaniu i uzyskiwaniu pomocy: choć wiele osób deklaruje, że zwróciłoby się do rodziców, rzadziej do profesjonalistów. Uczniowie często czują wstyd, lęk, że nie zostaną uwierzeni lub że sytuacja się pogorszy. To ogranicza skuteczność działań profilaktycznych.
- Skoordynowane działania instytucjonalne są kluczowe: badania takich organizacji jak Uniwersytet SWPS / RESQL / Fundacja UNIQA, jak i lokalne inicjatywy (np. Pila), pokazują, że tam, gdzie szkoły są świadome, pracują nad przeciwdziałaniem, monitorują sytuację i edukują – efekty mogą być lepsze.
Kontekst 2025: dlaczego właśnie teraz i co osiągnięto
- Rosnąca rola mediów społecznościowych i komunikatorów sprawia, że cyberprzemoc jest dostępna i możliwa prawie non-stop – zarówno ze strony rówieśników, jak i anonimowych osób. To zwiększa presję i ryzyko psychiczne.
- Pandemia oraz okres lock-downów, choć nieco już odległy, zostawiły trwały wpływ na funkcjonowanie młodzieży – izolację, brak kontaktów twarzą-w-twarz; dla wielu uczniów trudniej jest wskazać, komu zaufać.
- Wzrasta świadomość społeczna – badania coraz częściej ujawniają dane, które wcześniej były pomijane; tematy takie jak zdrowie psychiczne, samobójstwa wśród młodzieży, okaleczanie się, są częściej badane i nagłaśniane.
- Instytucje edukacyjne i organizacje pozarządowe coraz częściej wdrażają szkolenia, systemy interwencji i polityki antyprzemocowe, co daje nadzieję na realną zmianę.
Wezwanie do działania – na czym powinniśmy się skupić podczas Tygodnia Przeciwdziałania Przemocy Rówieśniczej 2025
Na podstawie danych i analiz, oto konkretne obszary, które warto mocno podkreślić:
- Edukacja psychiczna i społeczna – dla uczniów, nauczycieli, rodziców
- warsztaty uczące empatii, rozwiązywania konfliktów, rozumienia emocji
- szkolenia z cyberprzemocy – jak rozpoznać i jak reagować
- Wczesna interwencja
- identyfikacja uczniów doświadczających przemocy – szczególnie tych, dla których jest to zjawisko przewlekłe
- procedury w szkołach: zgłaszanie, wsparcie psychologiczne, pedagogiczne
- Wsparcie instytucjonalne
- angażowanie psychologów, pedagogów, służb wsparcia w szkołach
- jasne procedury reagowania – zarówno w przypadku przemocy fizycznej, jak i psychicznej / cyberprzemocy
- współpraca szkoła-rodzina
- Budowanie bezpiecznego środowiska online
- nauka bezpiecznego korzystania z internetu
- kampanie uświadamiające o konsekwencjach hejtu, publikacji treści bez zgody, stalking, etc.
- Wsparcie psychiczne i terapeutyczne
- dostęp do psychologów i psychiatrów – dla osób, które doświadczają przemocy i dla świadków (bo bycie świadkiem też bywa traumatyczne)
- programy przeciwdziałające autodestrukcyjnym zachowaniom (samookaleczanie, myśli samobójcze)
- Monitoring i badania
- regularne badania reprezentatywne, które będą pokazywać, jak zmienia się skala przemocy
- dane lokalne – bo sytuacja w małych miastach / wsiach może się różnić od dużych ośrodków
Podsumowanie – jakie są nasze kroki
Tydzień Przeciwdziałania Przemocy Rówieśniczej 2025 to czas, kiedy:
- musimy mówić głośno – przemoc rówieśnicza to nie jest „standard” czy „coś normalnego”.
- musimy działać razem – szkoły, rodzice, instytucje samorządowe, organizacje pozarządowe, młodzież.
- musimy się zobowiązać – do wprowadzenia polityk antyprzemocowych w szkołach, do edukacji emocjonalnej, do tworzenia przestrzeni, w których każdy uczeń czuje się bezpiecznie.
